Maj je najlepši mesec u godini i jedan od najvažnijih za pčelare.
Priroda buja, sve je u cvetu ali i period vrcanja prvog meda u sezoni. Maj je period ubrzanog razvoj pčelinjih zajednica, unosa velikih količina nektara koji prolazi kroz složene faze prerade dok ne postane med. Tokom tog procesa oslobađaju se vlaga i toplota, pa je dobra ventilacija košnica neophodna. Iskusni pčelari savetuju da se poklopci zamene mrežom ili da se ispod krova postavi letvica debljine 10 milimetara kako bi se omogućila bolja ventilacija koja utiče i na prinos meda. Ovo je i vreme kada su pčele podložne majskoj bolesti koja se javlja u maju po čemu je i dobila ime.
Šta je majska bolest?
Majska bolest ispoljava se ostipacijom, odnosno zatvorom i dovodi do uginuća mladih pčela. Često se javlja i široko je rasprostranjena, a pogađa mlade pčele starosti od šest do 13 dana. Uzročnik oboljenja najčešće je bakterija spiroplasma apis koja se sreće u hemolimfi pčela i uglavnom potiče sa površine cvetova, pišu u svojoj knjizi „Bolesti pčela“ dr Nada Plavšić i dr Ivan Pavlović. Osim ove bakterija na pojavu bolesti mogu uticati mnogi faktori koji su najčešće vezani za ishranu. Naime, tokom maja u košnici ima najviše legla i potrebne su velike količine hranljivih materija i vode za proizvodnju mleča. Ukoliko potrošnja tih materija nije ujednačena ili pčele nemaju dovoljno vode sadržaj creva obolelih pčela postaje tvrd, gust, tamno smeđe boje. Bolest se naglo se pojavljuje samo kod mladih pčela i ima akutni tok. Obolele pčele napuštaju košnicu i najčešće umiru uz grčevite bolove, a može da ugine i više stotina ili hiljada bolesnih pčela odjednom. Mrtve pčele mogu se videti na poletaljci I ispred košnice. S obzirom na tešku dijagnostičku sliku i posledice po društvo pčelari bi morali da obrte posebnu pažnju na simptome ove bolesti i da pravovremeno reaguju kako bi sprečili veći pomor pčela. Kako bolest pogađa mlade pčele i dovodi do fatalnog ishoda, strada i leglo jer pčele ne mogu da ga ishrane.
Kao najčešći simptom da nešto ne valja je izlazak mladih pčela iz košnice u velikom broju, nemirne su i tokom kretanja ispred košnice primetno je podrhtavanje pčela koje ne mogu da polete. Pojedini naučnici smatraju da se majska bolest pojavljuje zbog prekomerne konzumacije polena koji se nesvaren nagomilava u srednjem i debelom crevu u vidu sabijene glinaste mase. Takvo crevo je nabreklo, vrši pritisak na krvotok i disajne organe što dovodi do uznemirenosti i iscrpljenosti pčela. Ako uz to u polenu ima i plesni oslobađaju se otrovne materije koje još više otežavaju tok bolesti. Obolele pčele imaju naduven trbuh, pokušavaju da polete, trepere krilima i padaju ispred košnice. Sitne glinaste tačkice vide se i u unutrašnjosti košnice i po saću, što je još jedan signal da je društvo zaraženo.
Lečenje i preventiva
Osim preko polena pčele mogu da se zaraze i preko drugih insekata. Bakterija spiroplazma redovno se nalazi hematofagnih insekata i krpelja kod kojih se razmnožavaju i obilno se nalazi u pljuvačnim žlezdama. Ova bakterija je izolovana i kod grinja Varroa destructor, što ukazuje na mogućnost njihovog prenošenja na pčele i preko uboda ove grinje. Naučnici smatraju da je majska bolest vezana za određeni vremenski period u godini, ali i za klimatske i geografske karakteristike područja u kome se nalaze košnice.
Da bi se bolest potvrdila potrebno je uzeti desetak uginulih jedinki ispred košnice, staviti ih u papirnu kesu i odneti u laboratoriju na analizu. Prilikom postavljanja dijagnoze ovu bolest treba razlikovati od nozemoze i trovanja. U slučaju da pčele obole od majske bolesti preporučljivo je davanje toplog vodenog rastvora meda ili šećera (1:1 ili 1:2) uz dodatak kuhinjske soli i to 1 gram na litar rastvora tokom nekoliko dana.
Iskusni pčelari koriste ovaj rastvor i u vidu prevencije kako bi pčele zaštitili od majske bolesti. Takođe, neophodno je češće proveravati okvire sa saćem koje može da se uplesnavi posebno ukoliko ima višak vlage koja nastaje usled loše ventilacije košnica tokom dužih kišnih perioda tokom proleća. Ukoliko se polen u okvirima saća uplesnivio treba ga izvaditi iz košnice i umesto njega pčelama davati sirup sa dodatkom zamene za polen, odnosno belančevinastu hranu.
Zanimljivo je da bolest koju izazivaju spiroplazme mogu da se pojave i kod drugih vrsta životinja pa i čoveka.
Izvor: Domaćinska kuća
Autor: Dragana Petrović
Foto: Pixabay