Zahvaljujući odluci republičke vlade Predeo izuzetnih odlika „Ade i odseci kod Slankamena“ proglašen je za novo zaštićeno područje u Srbiji i AP Vojvodini. Stavlјeno je pod zaštitu kao područje I kategorije, odnosno područje od izuzetnog značaja. Odluka je doneta na osnovu studije zaštite, kao stručno-dokumentacione osnove za uspostavlјanje zaštite, koju je izradio Pokrajinski zavod za zaštitu prirode u Novom Sadu.
Na inicijativu Mesne zajednice Stari Slankamen, Pokrajinski zavod je još 2014. godine pokrenuo istraživanje i valorizaciju prirodnih vrednosti geoloških profila i rečnih ada na Dunavu kod Slankamena, radi uspostavlјanja prostorne zaštite. Valorizacija prirodnih vrednosti se odvijala od marta 2014. do jula 2015. godine i rezultirala je studijom na osnovu koje je zaštita i proglašena.
Predeo izuzetnih odlika „Ade i odseci kod Slankamenaˮ zahvata područje ada i neogenih i lesnih odseka uzvodno od Slankamena, koje obuhvata uzak pojas priobalјa na desnoj obali Dunava, Urošev sprud i nekoliko manjih ada uz desnu obalu Dunava, kao i Veliku adu uz levu obalu Dunava. Nalazi se na teritoriji opštine Inđija i zahvata delove područja katastarskih opština Stari Slankamen i Novi Slankamen, ukupne površine 407,83 ha, od čega je 310,29 ha u državnoj svojini, u privatnoj svojini 63,19 ha i u javnoj svojini 34,35 ha.
PIO „Ade i odseci kod Slankamenaˮ stavlјaju se pod zaštitu u cilјu zaštite i očuvanja značajnih predela i prirodnih vrednosti. Na ovom području posebno se ističu paleofloristički lokalitet „Jandaˮ, geološki profil jezersko – rečnih sedimenata sa sačuvanim okamenjenim stablima tropsko – suptropske vegetacije i dobro očuvanim listovima kopnene vegetacije, profil sa donjosarmatskim sedimentima „Poćentaˮ izgrađen od sedimenata sa mnogobrojnom fosilnom faunom koji predstavlјaju zapise o prostiranju i evoluciji nekadašnjeg Panonskog mora, „Velika jaruga“ kao jedan od najekstremnijih relјefnih oblika AP Vojvodine. Na ovim prostorima su zabeleženi procesi stvaranja, razgrađivanja i međusobne smene peščanih sprudova rukavaca, laguna, plićaka, bara, tršćaka i ponika vrba na Uroševom sprudu. Predeo obiluje retkim i ugroženim vrstama: zabeleženo je 13 nacionalno i međunarodno značajnih bilјnih vrsta (najznačajnije su raznorotka, crni glog i testerica), 55 nacionalno i međunarodno značajnih vrsta beskičmenjaka (od čega su tri strogo zaštićene, tri zaštićene i jedna ugrožena), 38 vrsta riba (ukrajinska paklara, jegulјa, gavčica, vijunica, čikov, mali i veliki vretenar) koje na ovom prostoru imaju značajna lokalna mrestilišta, 11 vrsta vodozemaca – osam strogo zaštićenih i 9 vrsta gmizavaca – pet strogo zaštićenih (podunavski mrmolјak i barska kornjača), 162 vrste ptica od kojih su 132 strogo zaštićene.
Predeo se odlikuje sa 19 za zaštitu prioritetnih tipova staništa koja predstavlјaju izuzetan primer reprezentativnih staništa kontinentalnog i panonskog regiona (umereno vlažne panonske livade, kopneni visoki šaševi, zajednica vodenih lјutića mezotrofnih stajaćih voda, obalne srednje travolike zajednice i panonske lesne stepe).
Na području PIO „Ade i odseci kod Slankamenaˮ utvrđuju se režimi zaštite II i III stepena. Režim zaštite II stepena je ukupne površine 228,16 ha, odnosno 56 % područja, a režim III stepena je površine od 179,67 ha (44%).
Prirodne vrednosti ovog specifičnog prostora proizvele su i osobeni način života i privređivanja lјudi, kao što su ekstenzivno stočarstvo, napasanje i držanje stoke na adama i uzgoj vinove loze i skladištenje vina u lesnim lagumima.
Kada uzmemo u obzir da se u neposrednoj blizini novoproglašenog područja nalaze i druga značajna zaštićena područja kao što su: SRP „Koviljsko-petrovaradinski rit“, NP „Fruška gora“, SRP „Titelski breg“, SRP „Carska bara“, SRP „Ritovi donjeg Potisja“, sigurni smo da je proglašenje novog Predela izuzetnih odlika „Ade i odseci kod Slankamena“ još jedan veliki doprinos u zaštiti prirode Vojvodine i Srbije, još jedno značajno polje u slagalici očuvane prirode.
Novo zaštićeno područje je povereno na upravlјanje Udruženju građana „Eko les parkˮ iz Starog Slankamena.
Tekst I foto: Pokrajinski zavod za zaštitu prirode