Pod vazdušnim režimom zemljišta podrazumeva se njegova sposobnost da reguliše stanje gasovite faze u odnosu na potrebe i zahteve kulturnih biljaka.
Vazdušni režim kao pojam obuhvata ne samo sadržaj vazduha u zemljištu u kvantitativnom već i u kvalitativnom pogledu. Postoje značajne razlike između zemljišnog i atmosferskog vazduha.
Zemljišni vazduh je redovno bogatiji u ugljen-dioksidu. Povećana koncentracija ugljen-dioksida u zemljišnom vazduhu je rezultat aktivnosti mikroorganizama u procesu mineralizacije organske materije, određenih hemijskih procesa i disanja korena biljaka. Sem toga zemljišni vazduh je zasićen vodenom parom.
Foto: Pixabay
Sadržaj vazduha u zemljištu se neprekidno menja. Promenama su naročito podložni kiseonik i ugljen-dioksid.
Kiseonik se troši u procesima disanja korena i aerobnih mikroorganizama, a ugljen-dioksid se stvara u procesima disanja i razlaganja organske materije.
Foto: Pixabay
Vazduh u zemljištu se nalazi u grubim porama, adsorbovan za čestice zemljišta i rastvoren u vodi. Vazduh u porama je bogat kiseonikom, dok rastvoreni gasovi sadrže puno ugljen-dioksida što omogućava da se u zemljištu odvijaju istovremeno dva suprotna procesa: aerobni i anaerobni.
U aerobnim uslovima u zemljištu preovlađuju oksidacioni procesi: organska materija se razlaže potpuno, soli amonijaka prelaze u nitrate i nitrite, sumporova jedinjenja u sulfate.
Foto: Agroportal.rs
U anaerobnim uslovima prevagu imaju procesi redukcije, koji su često štetni za kulturne biljke. Koncentracija ugljen-dioksida u određenim uslovima može značajno da se poveća.
Smatra se da veća koncentracija ugljen-dioksida preko 1% deluje nepovoljno na biljke.
Najčešće u zemljišnom vazduhu koncentacija ugljen-dioksida je veća od one koja bi bila povoljna za biljku. Zbog toga je nužna izmena zemljišnog sa atmosferskim vazduhom. Taj proces izmene gasova naziva se aeracija.
