Šljiva se na području Srbije gaji od davnina, ali ekspanzija gajenja počinje od sredine 19. veka. Do pojave filoksere (1880. godine) proizvodnja grožđa i vina je dominirala, dok su plodovi šljive korišteni za spravljanje pekmeza i rakije uglavnom za vlastite potrebe.
ČITAJTE I: Vojvodina – voćarska regija „Panonian fruits“
Smanjenjem površina pod vinogradima vinova loza gubi primat, a broj stabala šljive se postepeno uvećava. Suva šljiva postaje najznačajniji izvozni proizvod. U periodu od 1881. do 1900. godine prosečan izvoz suvih šljiva iz Srbije je bio 26.200 tona.
Uspon šljivarstva se nastavlja i u prvih trideset godina dvadesetog veka kada počinje postepeno opadanje proizvodnje.
Do pada proizvodnje šljive dolazi zbog:
-Pojave virusa šarke šljive na koju je Požegača, dominantna sorta u to vreme, jako osetljiva;
-Mesto Požegače zauzimaju autohtone sorte šljiva (Crvena ranka, Metlaš, Crnošljiva i dr.), koje su manje osetljive i zahtevne za proizvodnju, ali su lošijeg kvaliteta i koriste se uglavnom kao rakijske;
-Našu suvu šljivu na svetskom tržištu potiskuje američka suva šljiva krupnijeg ploda koji je kvalitetnije sušen i bolje pripremljen za tržište.
Sredinom prošlog veka šljivarstvo počinje da se razvija, da bi do sredine 70-ih godina SFRJ bila vodeća zemlja u svetu po proizvodnji šljive. U proizvodnju se uvode nove domaće sorte stvorene u Institutu za voćarstvo u Čačku.
Bez obzira na pad proizvodnje šljive, Srbija i dalje nalazi među vodećim proizvođačima u svetu. Na površini od oko 74.000 ha, sa prosečnom proizvodnjom od 425.000 tona, nalazi se na trećem mestu iza Kine i Rumunije. Po izvozu suve šljive, sa oko 5.500 tona na petom je mestu.
Izvoz sveže šljive od 21.500 t u proseku na niskom je nivou u odnosu na proizvodnju. Prema Republičkom zavodu za statistiku prosečan prinos u Srbiji iznosi oko 5,9 t/ha, što ukazuje na veliku ekstenzivnost proizvodnje. I pored sve većeg broja savremenih zasada sa visokim prinosima i kvalitetom, najveći broj zasada šljive ima izrazito ekstenzivan karakter, a većina roda završi u različitim vidovima prerade ili propada.
Šljivarstvo u Srbiji ima dobru osnovu koja se ogleda ne samo u zasadima pod šljivom, već i tradiciji gajenja, potpomognutom strukom i naukom, kvalitetnim domaćim sortama, koje su našle svoje mesto i u proizvodnjama drugih država.
Da bi se šljivarstvo podiglo na viši nivo i postalo još konkurentnije na svetskom tržištu, potrebno je postaviti jasne ciljeve i zaokružiti i udružiti sve njegove aspekte.
Podizanje prinosa i kvaliteta na viši nivo postiže se:
-Primenom pune agrotehnike zasnovane na lokalitetu, sorti i nameni plodova u već postojećim zasadima, kao i podizanje novih zasada.
–Zapuštene zasade koji uzurpiraju zemljište i predstavljaju izvor bolesti i štetočina potrebno je iskrčiti.
-Sorte osetljive na virus šarke šljive trebalo bi menjati otpornijim sortama.
-Potrebno je stvoriti uslove sigurnog plasmana i cene za kvalitetan proizvod. Da bi proizvodnja bila zadovoljavajuća i proizvođač mora biti zadovoljan.
– Dovodjenje domaćeg tržišta u red i prodor na strana tržišta stone, sušene i smrznute šljive, kao i raznih prerađevina.
-Treba specijalizovati proizvodnju prema nameni, koja može biti održiva samo u slučaju dugoročne strategije.
-Od značaja bi bilo brendiranje proizvoda prepoznatljivih, kako na domaćem, tako i na ino tržištima. Poslednjih dvadesetak godina ova tendencija je izražena.
Zaprati Agroportal znanje je moć na Instagramu
Lajkuj Agroportal znanje je moć na Facebooku
U Srbiji već postoji veliki broj prerađivača čiji su proizvodi prepoznati na svetskom tržištu kao visokokvalitetni, a u proizvodnji koriste najnovija tehnološka dostignuća i angažuju vrsne tehnologe prerade. Takve firme su pokretačka snaga, a napretkom tog segmenta se stvaraju preduslovi za razvoj šljivarstva.
Piše: Zoran Janković, PSSS Srbije