Voće se nalazi u fazi zimskog mirovanja (fazi dubokog-biološkog mirovanja) kada je stepen otpornosti voćaka na kolebanja temperatura najveći tokom godine. To praktično znači da u ovom periodu visoke dnevne temperature vazduha i blaga zima ne bi trebalo da se odraze negativno na rod voća u našem kraju.
Obzirom da su u prethodnom periodu noći bile hladne, ni zemljište se nije moglo zagrejati dovoljno za kretanje vegetacije.
Problem u narednom periodu bi moglo da predstavlja izražen nedostatak padavina pogotovu u Timočkoj krajini-zima je prošla praktično bez snega i od početka godine ukupne padavine su značajno manje od proseka za ovaj period. Za sad voće nije posebno ugroženo deficitom vlage zbog dubljeg korenovog sistema u odnosu na ratarske kulture, ali s druge strane đubrivo koje je rastureno po voćnjacima ne može da siđe u zonu korenovog sistema zbog nedostatka padavina. Ukoliko se nastavi i u martu sušni period i voćnjaci će početi da osećaju posledice nedostatka vlage što će se odraziti na rod i kvalitet plodova.
ČITAJTE I: Promene klime sve više muka zadaju voćarima
Ipak, opasnost po voće tek nastupa jer ono u narednom periodu- krajem februara-početkom marta (zavisno od voćne vrste) ulazi u period ekološkog tj. prinudnog zimskog mirovanja koje traje do marta-aprila i koje direktno zavisi od ekoloških faktora tj. niskih temperatura. Tada nastupa realna opasnost od kretanja vegetacije ukoliko se nastavi sa visokim dnevnim temperaturama kod voćnih vrsta sa nestabilnim zimskim mirovanjem- pre svega kod kajsije kod koje je ovaj period nestabilan i kratak.
Zbog ranijeg ulaska u period vegetacije kasniji mrazevi mogu dovesti do oštećenja kajsije i u manjoj meri kod breskve. Ipak ukoliko se visoke dnevne temperature nastave i u martu(noći postaju kraće i nema vremena da se zemljište rashladi) i ostalo voće će biti u opasnosti od ranijeg kretanja vegetacije i samim tim se povećava opasnost da pozni prolećni mrazevi odnesu rod, kao što se desilo prošle godine.
Različite vrste voćaka različito su otporne na niske zimske temperature, jabuke mogu izdržati do 35 stepeni ispod nule, kruške oko minus 25, višnja između 20 i 30 stepeni ispod nule, dok orah izdržava temperature i do minus 29. Za razliku od ovih voćnih vrsta, kajsije i breskve nisu otporne na trenutne mrazeve i mogu nastati trajna oštećenja.
Velika temperaturna kolebanja u toku zime mogu negativno uticati na otpornost od zimskih mrazeva kod svih voćnih vrsta.
Svaka voćna vrsta koja se gaji kod nas mora proći kroz period zimskog mirovanja.Duboko-biološko (obavezno) mirovanje predstavlja nastavak početnog mirovanja pri neophodnoj sumi niskih temperatura. Ovaj period različito traje kod pojedinih vrsti voćaka, s tim da fiziološka potreba mirovanja traje 15-60 dana. Za uspešno fiziološko mirovanje neophodne su temperature niže od 5°C (0°C do 5°C) dok temperature više od 5°C produžavaju ovaj period.
Kod većine kontinentalnih vrsta za uspešno formiranje cvetova neophodno je 800 do 1.200 časova sa temperaturom od oko 5°C. Broj dana za fiziološko mirovanje kod pojedinih vrsti se razlikuje i kreće npr: kod jabuke 45-60 dana, kod kruške 45 dana, kod breskve 45-60 dana… To praktično znači da dok god se ne skupi dovoljna suma časova na ovim temperaturama, voćka ne može krenuti u vegetaciju, ili i ako krene sa vegetacijom biće posledica u vezi roda.
Prema stabilnosti perioda fiziološkog mirovanja voće se deli u dve grupe:
-
Voćke sa kratkim i nestabilnim zimskim mirovanjem, gde spadaju: badem, kajsija, šljiva, trešnja, višnja i neke sorte krušaka. Kod navedenih vrsti mirovanje traje 15-30 dana.
-
Voćke sa dugim i stabilnim mirovanjem, gde spada jabuka, breskva, većina sorti krušaka. Kod navedenih vrsti mirovanje traje 45-60 dana.
Previše blage zime gde voćke nisu bile dovoljno izložene potrebnim niskim temperaturama, dovode u proleće do niza manjih ili većih fizioloških poremećaja, praćenih osipanjem cvetnih pupoljka, previše poznim listanjem, neujednačneim cvetanjem, slabim zametanjem i jačim opadanjem zametnutih plodova što ima za posledicu slabu rodnost. Na toplu zimu naročito reaguju kajsija i breskva, a zatim šljiva, a manje jabuka i kruška.
Piše: dipl.ing. voćarstva i vinogradarstva Mihajlo Žikić, PSSS Srbija